ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚA, το πυρηνικό ατύχημα στην Ιαπωνία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη ΔΕΗ και την κυρία Μπιρμπίλη.
Η τραγωδία στη Φουκουσίμα, που κάθε άλλο παρά τελείωνε όταν γραφόταν αυτό το άρθρο, μοιάζει με εκδίκηση της φύσης απέναντι στην ανθρώπινη αλαζονεία: σε μια κατεξοχήν σεισμογενή περιοχή όπως η Ιαπωνία, η απάντηση στο ενεργειακό πρόβλημα της χώρας δόθηκε με τη δημιουργία πυρηνικών εργοστασίων, που δεν μπόρεσαν να αντέξουν στον μεγάλο σεισμό και το τσουνάμι που τον ακολούθησε. Το πρώτο δίδαγμα είναι σαφές: αντί να προσπαθεί μάταια να δαμάσει τη φύση, ο σύγχρονος πολιτισμός πρέπει επιτέλους να τη σεβαστεί.
ΑΝ, ΟΜΩΣ, ΣΚΑΛΙΣΟΥΜΕ λίγο παραπάνω τα συντρίμμια της Φουκουσίμα και της ιαπωνικής κοινωνικής ζωής, θα ανακαλύψουμε και άλλα χρήσιμα διδάγματα. Ήδη από το 1972, επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει ότι οι αντιδραστήρες της General Electric που χρησιμοποιούνται στο εργοστάσιο της Φουκουσίμα ήταν ευάλωτοι σε εκρήξεις και σε έκλυση ραδιενέργειας και πρότειναν να μη συνεχιστεί η παραγωγή τους.
ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ πολλαπλασιάστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ‘80, όταν άρχισαν να παρουσιάζονται συνεχή προβλήματα και ατυχήματα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Φουκουσίμα, περιστατικά που κουκουλώθηκαν από τη διοίκηση του εργοστασίου. Μάλιστα, το 2002, όταν η συγκάλυψη αποκαλύφθηκε, παραιτήθηκαν τα τρία ανώτατα στελέχη της διοίκησης των εργοστασίων. Μόλις τον Ιούνιο του 2010 ανάλογα προβλήματα είχαν παρουσιαστεί στις εγκαταστάσεις του Φουκουσίμα 2. Παρ’ όλα αυτά, έναν μήνα πριν από τον σεισμό, η αρμόδια κυβερνητική υπηρεσία ενέκρινε την παράταση ζωής του ενός αντιδραστήρα για ακόμα 10 χρόνια. Και με το τσουνάμι αποκαλύφθηκε ότι στον αντιδραστήρα υπήρχαν αποθηκευμένες πολύ περισσότερες ράβδοι καυσίμου από όσες προέβλεπε ο σχεδιασμός, καύσιμο που ίσως τώρα σκορπίσει περισσότερη ραδιενέργεια στα ιαπωνικά νησιά.
ΓΙΑΤΊ, ΟΜΩΣ, τόσες παραλείψεις, συγκάλυψη και ανοχή; Διότι η Tepco, ιδιοκτήτρια των εργοστασίων και η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής ηλεκτρισμού στον κόσμο, είναι ιδιωτική. Και όπως κάθε παρόμοια επιχείρηση, εισηγμένη μάλιστα στο χρηματιστήριο ενδιαφέρεται για το κέρδος και τα μερίδια των μετόχων της και λιγότερο για τη λήψη πρόσθετων μέτρων ασφαλείας - φυσικά, για την αντικατάσταση των γερασμένων αντιδραστήρων ούτε λόγος να γίνεται. Με τη λογική των περικοπών στις δαπάνες λειτουργίας, ο αξιότιμος διευθυντής του εργοστασίου είχε αφήσει στους αντιδραστήρες ραδιενεργά κατάλοιπα 6 ετών (σε αυτούς που τώρα δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα), αντί να τα κάνει τις κατάλληλες επενδύσεις για να μετακινηθούν σε ασφαλέστερες περιοχές. Και, προφανώς, με την ίδια λογική είχε προσλάβει το προσωπικό που τώρα παρακολουθούμε σε καθημερινές θανατηφόρες γκάφες, από την αργοπορία στην ψύξη των αντιδραστήρων με θαλασσινό νερό μέχρι τις αλλοπρόσαλλες μετρήσεις για τα ποσοστά ραδιενέργειας στη θάλασσα.
Επειδή μάλιστα, αντίθετα με τη καλογυαλισμένη ιαπωνική βιτρίνα, η διαφθορά ανθίζει στην Ιαπωνία, η ιδιωτική εταιρεία είχε φροντίσει να.. λαδώσει τη κρατική μηχανή και έτσι εξηγείται η παράταση ζωής που είχε πρόσφατα δοθεί στους γερασμένους αντιδραστήρες. Τα προηγούμενα δεν σημαίνουν καθόλου ότι οι κρατικές επιχειρήσεις αποτελούν κανένα επίγειο παράδεισο ηθικής, αν και θα έπρεπε. Απλώς ο κίνδυνος είναι μικρότερος, επειδή δεν κινούνται με λογική του μέγιστου κέρδους .
Είναι εδώ χαρακτηριστικό ότι αντίστοιχα προβλήματα έχουν παρατηρηθεί στα πυρηνικά εργοστάσια της Γαλλίας, μετά τη μερική ιδιωτικοποίηση της γαλλικής ΔΕΗ που τα διαχειρίζεται: αύξηση των ωρών εργασίας από 8 σε 12 για τους εργαζομένους σχεδόν σε καθημερινή βάση, δραστική μείωση του χρόνου «ανάπαυσης» των αντιδραστήρων για τη συντήρησή τους, ανάθεση των σχετικών εργασιών σε εργολάβους που χρησιμοποιούν ανειδίκευτο προσωπικό και αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Αποτέλεσμα; Τριπλασιασμός, σε κάποια εργοστάσια, των τεχνικών προβλημάτων (μικροεκρήξεις, πυρκαγιές κ.λπ.) μέσα σε μια τριετία. Και όλα αυτά ενώ η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος θα αυξάνεται ετησίως κατά 5% μέχρι το 2015...
ΣΤΗ ΣΕΙΣΜΟΓΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ δεν προβλέπονται πυρηνικά εργοστάσια, και ευτυχώς. Κοστίζουν πολύ ακριβά για να φτιαχτούν και άλλο τόσο να ξεμονταριστούν, χώρια που τα πυρηνικά απόβλητα -πρόβλημα άλυτο σε παγκόσμιο επίπεδο- δεν μπορούν να πάνε κι αυτά στα Λιόσια. Όταν, όμως, η κυρία Μπιρμπίλη εκνεύριζε πράσινους νεοφιλελεύθερους συναδέλφους της, δηλώνοντας τη Δευτέρα ότι «σε βασικά δίκτυα, όπως αυτά του ηλεκτρισμού, των υδάτων και του φυσικού αερίου, είναι καλό ο έλεγχος να ανήκει στο Δημόσιο», είχε απόλυτο δίκιο. Αν παραδώσεις στρατηγικούς και μάλιστα κερδοφόρους τομείς της οικονομίας σε ιδιώτες, κάποια στιγμή θα υποστείς μια στρατηγικής σημασίας ήττα. Όποιος διαφωνεί, ας πεταχτεί μέχρι την Ιαπωνία…
